Σχεδιαγράμματα ιστορίας Γυμνασίου -Λυκείου

 Α΄ Γυμνασίου

ΚΕΦ. Β΄ ΕΝ. 2  Ο ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΕΦ. Β΄ ΕΝ. 3 Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΚΕΦ. Β΄ ΕΝ. 4 Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΜΙΝΩΙΤΩΝ
ΚΕΦ. Β΄ ΕΝ. 5 Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
ΚΕΦ. Β΄ ΕΝ. 6 ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
ΚΕΦ. Γ΄ΕΝ.1 ΟΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
ΚΕΦ. Γ΄ΕΝ. 2 Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 1 ΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 2 Η ΠΟΛΗ - ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 3 Η ΣΠΑΡΤΗ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 4 ΑΘΗΝΑ - ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 5 ΑΘΗΝΑ -  ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 6 ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 7 ΠΕΡΣΕΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΕΣ -  ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΟΝΤΑΙ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 8 Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΣΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 9 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΚΕΦ. Δ΄ ΕΝ. 10 Η ΤΕΧΝΗ
ΚΕΦ. Ε΄ ΕΝ. 1 Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΔΗΛΟΥ  - Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΟΡΓΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΗΓΕΜΟΝΙΑΣ
ΚΕΦ. Ε΄ ΕΝ. 2 ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ - Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ
ΚΕΦ. Ε΄ ΕΝ. 3 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ - ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
ΚΕΦ. Ε΄ ΕΝ. 4 Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ - Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
ΚΕΦ. Ε΄ ΕΝ. 5 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ - Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ - Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ
ΚΕΦ. Ζ΄ ΕΝ. 1 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΚΕΦ. Ζ΄ ΕΝ. 2 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΕΠΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ
ΚΕΦ. Ζ΄ ΕΝ. 3 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
ΚΕΦ. Ζ΄ ΕΝ. 4 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΚΕΦ. Ζ΄ ΕΝ. 5 ΟΙ ΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ
ΚΕΦ. Η΄ ΕΝ. 1 ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΚΕΦ. Η΄ ΕΝ. 2 ΟΙ ΤΕΧΝΕΣ
ΚΕΦ. Η΄ ΕΝ. 3 Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
ΚΕΦ. Η΄ ΕΝ. 4 Η ΓΛΥΠΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΩΝ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
ΚΕΦ. Θ΄ ΕΝ. 1 ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ
ΚΕΦ. Θ΄ ΕΝ. 2 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ
ΚΕΦ. Θ΄ ΕΝ. 3 ΤΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΠΟΚΤΑ ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ
ΚΕΦ. Θ΄ ΕΝ. 4 Η ΥΠΟΤΑΓΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΚΕΦ. Ι΄ ΕΝ. 1 Η ΡΩΜΑΪΚΗ ΕΙΡΗΝΗ
ΚΕΦ. Ι΄ ΕΝ. 2 Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ - Η ΠΡΩΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΚΕΦ. Ι΄ ΕΝ. 3 Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
ΚΕΦ. ΣΤ΄ ΕΝ. 1 ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ _431 - 421 π.Χ._
ΚΕΦ. ΣΤ΄ ΕΝ. 2 Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΙΚΕΛΙΑ _415 - 413 π.Χ._ - Ο ΔΕΚΕΛΕΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ _413 - 404 π.Χ._
ΚΕΦ. ΣΤ΄ ΕΝ. 3 Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ - ΜΙΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΣΕ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ
ΚΕΦ. ΣΤ΄ ΕΝ. 4 Η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΘΗΒΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ



Β΄Γυμνασίου





ΚΕΦ. 1 ΕΝ. ΙΙ 2 Ο ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ
ΚΕΦ. 2 ΕΝ. Ι 1 ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΚΕΦ. 2 ΕΝ. Ι 2 ΟΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΚΕΦ. 2 ΕΝ.ΙΙ 2 ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 1 Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 2 Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ. ΟΙ ΕΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 3 Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ΄ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 4 Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΥΣ ΜΟΡΑΒΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 5 Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ. ΕΠΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 6 Η ΙΔΡΥΣΗ, Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ Ο ΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.Ι 7 ΣΧΕΣΕΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ - ΔΥΣΗΣ. ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΙΤΑΛΙΚΩΝ ΚΤΗΣΕΩΝ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.ΙΙ 1 ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΕΦ. 3 ΕΝ.ΙΙ 2 Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΥΣ ΔΥΝΑΤΟΥΣ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.Ι 1 Η ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 11Ο ΑΙΩΝΑ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.Ι 2 ΟΙ ΚΟΜΝΗΝΟΙ ΚΑΙ Η ΜΕΡΙΚΗ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.Ι 3 Η ΕΝΕΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.ΙΙ 1 ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΗ ΑΛΩΣΗΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.ΙΙ 2 Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.ΙΙΙ 1 ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ
ΚΕΦ. 4 ΕΝ.ΙΙΙ 2 Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
ΚΕΦ. 5 ΕΝ.1 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΚΕΦ. 5 ΕΝ.4 ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ
ΚΕΦ. 6 ΕΝ.Ι 2 Ο ΚΑΡΛΟΜΑΓΝΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ
ΚΕΦ. 7 ΕΝ.Ι 1 ΟΙ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ
ΚΕΦ. 7 ΕΝ.Ι 2 ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
ΚΕΦ. 7 ΕΝ.Ι 3 Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
ΚΕΦ. 7 ΕΝ.Ι 4 ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ 15ο ΩΣ ΤΟ 18ο ΑΙΩΝΑ
ΚΕΦ. 7 ΕΝ.ΙΙ Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΒΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
ΚΕΦ.1 ΕΝ.Ι 1 ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΜΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΡΩΜΗ
ΚΕΦ.1 ΕΝ.ΙΙ 1 Ο ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ


Γ΄γυμνασίου  



Ενότητα1 Ενότητα2 Ενότητα3 Ενότητα4 Ενότητα5 Ενότητα6 Ενότητα7 Ενότητα8
Ενότητα9 Ενότητα10 Ενότητα11 Ενότητα12 Ενότητα13 Ενότητα14 Ενότητα15 Ενότητα16
Ενότητα17 Ενότητα18 Ενότητα19 Ενότητα20 Ενότητα21 Ενότητα22 Ενότητα23 Ενότητα24
Ενότητα25 Ενότητα26 Ενότητα27 Ενότητα28 Ενότητα29 Ενότητα30 Ενότητα31 Ενότητα32
Ενότητα33 Ενότητα34 Ενότητα35 Ενότητα36 Ενότητα37 Ενότητα38 Ενότητα39 Ενότητα40
Ενότητα41 Ενότητα42 Ενότητα43 Ενότητα44 Ενότητα45 Ενότητα46 Ενότητα47 Ενότητα48
Ενότητα49 Ενότητα50 Ενότητα51 Ενότητα52 Ενότητα53 Ενότητα54 Ενότητα55 Ενότητα56
Ενότητα57 Ενότητα58 Ενότητα59 Ενότητα60 Ενότητα61 Ενότητα62 Ενότητα63 Ενότητα64
Ενότητα65


 
πηγή: 2ο Γυμνάσιο Άνω Λιοσίων

Δείτε επίσης


















(πολύ περιληπτικά ) Τα ελληνικά συντάγματα 

Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, τον Ιανουάριο του 1822
 Το πρώτο Σύνταγμα προέβλεπε 
  • την αντιπροσωπευτική αρχή και 
  • την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Η «Διοίκησις» αποτελείτο από το «Βουλευτικόν» και το «Εκτελεστικόν»,, ενώ το «Δικαστικόν» ήτανι ανεξάρτητο από τις άλλες δύο εξουσίες
Αναθεωρήθηκε από τη Β΄Εθνοσυνέλευση του Άστρους του 1823

Γ΄Εθνοσυνέλευση  της Τροιζήνας, του 1827
Η νομοτελεστική εξουσία παραδόθηκε σε έναν μόνο ( με ψήφισμά της εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια «Κυβερνήτη της Ελλάδος» για επτά χρόνια)



Το Σύνταγμα του 1844 (παραχωρήθηκε)


  • Ήταν  έργο του βασιλιά Όθωνα, που αναγκάστηκε να το παραχωρήσει μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου1833.



  • Καθιέρωνε τη μοναρχική αρχή: φορέας και πηγή της κρατικής εξουσίας, ανώτατο όργανο του κράτους, ήταν  ο «ιερός» και «απαραβίαστος» μονάρχης.



  • Έδινε στο βασιλιά σημαντικότατες εξουσίες: η εκτελεστική εξουσία του «ανήκε», συμμετείχε στη Νομοθετική εξουσία, μπορούσε να διαλύει τη Βουλή, διόριζε ο ίδιος του δικαστές.



  • Άρα πολίτευμα η συνταγματική μοναρχία.

 Το Σύνταγμα του 1864
  • Καθιέρωνε τη δημοκρατική αρχή ή αρχή της λαϊκής κυριαρχίας: όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό, το πρόσωπο του βασιλιά δεν είναι πια «ιερό» και «απαραβίαστο».
  • Καθιερώνεται η καθολική και μυστική ψηφοφορία για την ανάδειξη των βουλευτών, υπεύθυνοι είναι οι υπουργοί, βελτιώνεται η προστασία των ατομικών δικαιωμάτων ( ελευθεροτυπία,  επίσης το δικαίωμα να συνέρχονται, να φτιάχνουν δηλ. σωματεία και ενώσεις, και να συνεταιρίζονται.
  • Άρα πολίτευμα η βασιλευόμενη δημοκρατία.
  • Υπήρξε  μακροβιότατο Σύνταγμα και αποτέλεσε τη βάση του Σ του 1911 και του 1952.


   Ο βασιλιάς Γεώργιος όμως παρέμβαινε στην πολιτική ζωή, σχηματίζοντας κυβερνήσεις μειοψηφίας. Ο νεαρός Χ. Τρικούπης γράφει άρθρο με τίτλο «Τις πταίει» και φυλακίζεται. Μπροστά στις αντιδράσεις ο βασιλιάς υποχωρεί, έτσι από το 1875 αρχίζει να ισχύει η Αρχή της δεδηλωμένης ή κοινοβουλευτική αρχή: Για να σχηματίσει κάποιος κυβέρνηση έπρεπε να έχει τη «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των βουλευτών.

 Ο βασιλιάς δηλ. ήταν πλέον υποχρεωμένος να αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που είχε την πλειοψηφία στη Βουλή. Στην πράξη η αρχή αυτή θα παραβιαστεί από το θρόνο, ο οποίος θα εξαναγκάσει σε παραίτηση κυβερνήσεις που είχαν τη δηλωμένη εμπιστοσύνη της Βουλής.


Η αναθεώρηση του 1911 

Οι σημαντικότετρες μεταβολές: 
  •  η ενίσχυση των ατομικών ελευθεριώνΙ ( προστασία της προσωπικής ασφάλειας, η μείωση από το 30ό στο 25ο του ορίου ηλικίας των εκλόγιμων βουλευτών, η φορολογική ισότητα, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και του απαραβιάστου της κατοικίας.
  • αναβαθμίσθηκε ο ρόλος της Βουλής, 
  • ενισχύθηκαν οι εγγυήσεις της δικαστικής ανεξαρτησίας,
  •  καθιερώθηκαν για πρώτη φορά η υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων
δασκάλαβμ

Β΄Λυκείου 

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
330 ( ίδρυση Κωνσταντινούπολης )  – 641 ( τέλος βασιλείας Ηρακλείου ) : σταδιακή μετάβαση από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα, συνυπάρχει το παλιό με το νέο
πρβ διπλή ονομασία Ύστερη Ρωμαϊκή / Πρώιμη Βυζαντινή περίοδος και χαρακτηρισμός Κωνσταντινούπολης ως Νέας Ρώμης
Παράγοντες μετασχηματισμού :

  • Καθιέρωση χριστιανισμού
  • Μεταφορά πρωτεύουσας
  • Διαίρεση σε Δυτικό και Ανατολικό τμήμα ( 4ος αι ) – μετεξέλιξη  Ανατολικού σε Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Χαρακτηριστικά μεταβατικής περιόδου :

  • Ανασφάλεια, παρακμή
  • Φυσικές καταστροφές και εισβολές ξένων λαών οδηγούν σε συρρίκνωση ή εγκατάλειψη πόλεων ( Αθήνα )
  • Νέες πόλεις οχυρές και ασφαλείς αλλά υποδεέστερες οικονομικά και πολιτιστικά

  1. ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ

ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ( 565 -610 ) :
ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ, ΤΙΒΕΡΙΟΣ, ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ, ΦΩΚΑΣ
Η αυτοκρατορία σε κρίση
Α. Εξωτερικά προβλήματα : το Βυζάντιο κυκλώνεται από εχθρούς

  • Ανατολικά: οι Πέρσες, αντικείμενο διεκδίκησης η Αρμενία – ο Μαυρίκιος συνάπτει συνθήκη ειρήνης με το Χοσρόη το Β’
  • Βαλκάνια : Αβαροσλάβοι : εισβολές και διείσδυση έως την Πελοπόννησο – οι Άβαροι επιστρέφουν , οι Σλάβοι δημιουργούν μόνιμες εγκαταστάσεις, τις σλαβηνίες
  • Ιταλία: Λογγοβάρδοι : καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Ιταλίας – Ο Μαυρίκιος ιδρύει τα εξαρχάτα της Ραβένας και της Καρχηδόνας –
ο έξαρχος συγκεντρώνει πολιτικές και στρατιωτικές αρμοδιότητες –
τα εξαρχάτα πρόδρομοι των θεμάτων
Β. Εσωτερικά προβλήματα :

  • Κινήματα εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας και των κοινωνικών αντιθέσεων ( Ο Μαυρίκιος χάνει τη ζωή του σε ένα από αυτά )
  • Βασιλεία Φωκά : στρατιωτικές αποτυχίες, τυραννία, τρομοκρατία, διάλυση
Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ  ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Α. Εξωτερικοί κίνδυνοι

  • Οι αβαροσλαβικές επιδρομές συνεχίζονται , καταστρέφονται πόλεις, η Θεσσαλονίκη πολιορκείται επανειλημμένα,  ο πληθυσμός συρρικνώνεται στο εσωτερικό της Βαλκανικής – διατηρείται στις παράκτιες περιοχές
Οι Σλάβοι δημιουργούν μόνιμες εγκαταστάσεις, τις σκλαβηνίες,

  • Οι Πέρσες  κατακτούν μεγάλες περιοχές του ανατολικού κράτους, κυριεύουν τα Ιεροσόλυμα και μεταφέρουν τον Τίμιο Σταυρό στην πρωτεύουσά τους
Ο Ηράκλειος με τη βοήθεια του πατριάρχη Σέργιου ξεκινά ιερό πόλεμο – αποφασιστική νίκη των Βυζαντινών στη Νινευί, ο Τίμιος Σταυρός επιστρέφει θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα
Β. Εσωτερική αναδιοργάνωση

  • Δημιουργούνται τα θέματα : διοικητικές περιφέρειες  ( αρχικά στη
Μ. Ασία, αργότερα σε όλη τη Βαλκανική )  με δικό τους διοικητικό και αμυντικό μηχανισμό- η ανώτατη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία στο στρατηγό. Οι στρατιώτες διαθέτουν ιδιόκτητα και αναπαλλοτρίωτα κτήματα, τα στρατιωτόπια,  από τα οποία συντηρούνται, με την υποχρέωση στρατιωτικής υπηρεσίας.
Οι νέοι στρατιώτες – αγρότες υπερασπίζονται με αυταπάρνηση την
ιδιοκτησία τους  και αποτελούν στο εξής τη δυναμικότερη τάξη του
Βυζαντίου και τη ραχοκοκαλιά του κράτους

  • Αναδιοργάνωση της κρατικής μηχανής : δημιουργούνται τα λογοθέσια – Ο Λογοθέτης του Γενικού ( υπεύθυνος των οικονομικών ) και ο Λογοθέτης του Δρόμου ( ένα είδος πρωθυπουργού )
Γ. Εξελληνισμός του κράτους :

  • Το Βυζαντινό κράτος χάνει μεγάλο μέρος των ανατολικών επαρχιών, αλλά κερδίζει εθνολογική ομοιογένεια – ο περισσότεροι κάτοικοι Έλληνες ή εξελληνισμένοι – τα ελληνικά επίσημη γλώσσα του κράτους
  • Ο Ηράκλειος εγκαταλείπει τους ρωμαϊκούς τίτλους και ονομάζεται πιστός εν Χριστώ βασιλεύς



Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
Α. ΠΡΟΪΣΛΑΜΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

  • Αγροτική κοινωνία στη Νότια Αραβία, στη Βόρεια νομαδική και φυλετικά οργανωμένη
Β. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΡΑΒΩΝ
ΜΩΑΜΕΘ

  • Ιδρύει μια νέα θρησκεία, το ισλάμ, με  πολλά  στοιχεία από τον ιουδαϊκή και τη χριστιανική θρησκεία
  • Το 622 εκδιώκεται από τη Μέκκα και καταφεύγει στη Μεδίνα – η αποδήμησή του ονομάζεται «εγίρα» και αποτελεί την αφετηρία του χρονολογικού συστήματος των Αράβων
  • Μέσα σε μια 10ετία επιβάλλει τη νέα θρησκεία και συνενώνει τις αραβικές φυλές
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

  • Ιερό βιβλίο το Κοράνι – δεν καθορίζει μόνο τη θρησκευτική συμπεριφορά των πιστών , αλλά και τις υποχρεώσεις που έχουν ως πολίτες
  • Υποχρέωση των πιστών ο ιερός πόλεμος ( τζιχάντ ), δηλ η διάδοση της θρησκείας με τα όπλα – αυτή η πίστη οδηγεί σε ραγδαία εξάπλωση του ισλάμ
  • Η κοσμική δικαιοσύνη δε διαχωρίζεται από τη θρησκευτική – ο ανώτατος άρχοντας ταυτόχρονα θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης – θεοκρατικό κράτος
ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘ

  • Θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης αναλαμβάνει ο χαλίφης – τοποτηρητής του προφήτη –θρησκευτικό πρότυπο και αρχηγός κράτους ταυτόχρονα


ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ
Α. Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ
Την  εκπληκτική ταχύτητα των αραβικών κατακτήσεων εξηγούν :

  • Ο θρησκευτικός φανατισμός των μαχητών
  • Η εξάντληση Βυζαντινών και Αράβων λόγω του μεταξύ τους πολέμου
  • Η ψυχική αποξένωση των  μονοφυσιτικών επαρχιών  Συρίας, Αιγύπτου από το ορθόδοξο κέντρο της Κωνσταντινούπολης
Απώλειες :

  • Χάνονται οι ανατολικές επαρχίες ( Συρία, Περσία, Αρμενία, Μεσοποταμία )
  • Χάνεται η Αίγυπτος – βαρύ πλήγμα, σιτοβολώνας του Βυζαντίου
  • Καταλαμβάνεται η Β. Αφρική και μέρος της Βησιγοτθικής Ισπανίας
  • Η προέλασή τους αναχαιτίζεται από τους Φράγκους στο Πουατιέ
      ( 732 μ. Χ. )
Β. ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ – ΠΟΛΙΟΡΚΙΕΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ

  • Χαλίφης Μωαβίας : ναυπηγεί στόλο και καταλαμβάνει την πρωτεύουσα της Κύπρου, τη  Ρόδο και την  Κω
  • Ακολουθούν δύο απόπειρες των Αράβων να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη. Αποτυγχάνουν χάρις στην αποφασιστικότητα των Βυζαντινών και το υγρό πυρ
Η απόκρουση των πολιορκιών της Κωνσταντινούπολης και η νίκη των Φράγκων στο Πουατιέ αποτέλεσαν φραγμό στην προέλαση των Αράβων στην Ευρώπη και γι’ αυτό θεωρούνται γεγονότα μεγάλης ιστορικής σημασίας
Γ. ΑΡΑΒΟΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΣΤΗ Μ. ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ

  • Στις αρχές του 9ου αι. εσωτερικές διαμάχες αναγκάζουν τους Άραβες να σταματήσουν προσωρινά τις επιθέσεις στο Βυζάντιο
  • Αργότερα όμως, εκμεταλλευόμενοι   την αναστάτωση που προκαλεί στο Βυζάντιο η επανάσταση του Θωμά Σλάβου και την παραμέληση του στόλου τους, καταλαμβάνουν την Κρήτη και κάνουν απόβαση στη Σικελία
  • Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος δίνει σκληρές μάχες με τους Άραβες στη Μ. Ασία. Κατά τη διάρκεια τους καταστρέφεται η ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αμόριο

Συνέπειες των Αραβικών κατακτήσεων

  • Τη βυζαντινή θαλασσοκρατία  διαδέχεται μια περίοδος συγκυριαρχίας Αράβων – Βυζαντινών
  • Στα νησιά συνεχείς επιδρομές  του αραβικού στόλου μειώνουν τον πληθυσμό  και επιφέρουν περιορισμό του εμπορίου
  • Στις μικρασιατικές περιοχές περιορίζονται οι αγροτικές δραστηριότητες και πλήττεται και εδώ τα εμπόριο
Στο χώρο της Μεσογείου έχουν πλέον δημιουργηθεί δύο κόσμοι :
α. ο χριστιανικός – ευρωπαϊκός ( Βυζάντιο – Φράγκοι ) και
β. ο μουσουλμανικός – αραβικός




ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ ( μέσα 8ου – μέσα 9ου αι )
Ξεκινά στα χρόνια των Ισαύρων – πρωτεργάτες οι δύο πρώτοι Ίσαυροι ( Λέων Γ’ και Κωνσταντίνος Ε’ )
Συνθήκες εκδήλωσης

  • Συχνές οι υπερβολές  κατά τη λατρεία των εικόνων και των λειψάνων, που φτάνουν  στα όρια της δεισιδαιμονίας – οι Άραβες χαρακτηρίζουν τους Βυζαντινούς ειδωλολάτρες
  • Οι κάτοικοι των ανατολικών επαρχιών υποστηρίζουν την ανεικονική παράσταση του θείου : ο χριστιανισμός καθαρά πνευματική θρησκεία – δε συμβιβάζεται με την απεικόνιση του θείου με μορφή ανθρώπινη.
  • Το βυζαντινό κράτος στηρίζεται σ’ αυτούς, για να αντιμετωπίσει τους πειρατές στα παράλια και τα νησιά , τους Σλάβους και τους Βούλγαρους στη Βαλκανική. Οι αυτοκράτορες αναγκασμένοι σχεδόν να υποστηρίξουν τους εικονομάχους
  • Οι μοναχοί, των οποίων ο αριθμός συνεχώς αυξάνεται,. είναι απαλλαγμένοι από τη στρατιωτική θητεία, σε μια εποχή που το κράτος κινδυνεύει από εξωτερικούς εχθρούς . Επιπλέον είναι αντίθετοι σε κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Είναι οι κυρίως υπέρμαχοι της λατρείας των εικόνων
  • Οι μονές , αν και διαθέτουν μεγάλα κτήματα, είναι απαλλαγμένες από τη φορολογία – το κράτος ζημιώνεται οικονομικά
  • Οι αυτοκράτορες  κάνουν μια γενικότερη προσπάθεια να υποτάξουν την Εκκλησία στη βούλησή τους
Έναρξη εικονομαχίας

  • Ένας μεγάλος σεισμός στη Σαντορίνη ερμηνεύεται ως θεϊκή οργή για την ειδωλολατρική προσκύνηση των εικόνων
  • Πρώτη εκδήλωση της εικονομαχίας η διαταγή του Λέοντα Γ’ να απομακρυνθεί μια εικόνα του Χριστού από τη Χαλκή Πύλη του Παλατιού
Ξεσπούν αντιδράσεις που απλώνονται ως τη Στερεά Ελλάδα – ο θεματικός
στόλος κινείται εναντίον του αυτοκράτορα, αλλά νικιέται σον Ελλήσποντο

  • Το 730 το πρώτο επίσημο εικονομαχικό διάταγμα : κατά την εφαρμογή του έχουμε βασανισμούς, διώξεις, δημεύσεις περιουσιών των εικονολατρών
  • Ο Πάπας αντιδρά στο διάταγμα και στρέφεται πλέον προς τους Φράγκους – αρχίζει να γίνεται φανερή η ρήξη Ανατολικής – Δυτικής Εκκλησίας
Κορύφωση

  • Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Ε’ ανελέητη εκστρατεία εναντίον μοναχών και μοναστηριών που αποτελούσαν προπύργια εικονολατρίας . Οι διώξεις νομιμοποιούνται με τη Σύνοδο της  Ιέρειας
  • Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος : η Ειρήνη η Αθηναία καταδικάζει την εικονομαχία
Αναζωπύρωση και τέλος Εικονομαχίας
Η τελική φάση πιο ήπια

  • Το θέμα επαναφέρουν οι αυτοκράτορες Λέοντας Ε’ και Θεόφιλος
  • Οριστική λύση από τη Θεοδώρα ( γυναίκα Θεόφιλου, κρυφή εικονολάτρισσα ) – επικυρώνει τα πρακτικά της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου
Οριστική αποτυχία του κράτους να υποτάξει οριστικά στη βούλησή του την Εκκλησία

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ( 6ος – 9ος αι )
Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
 6ος – 7ος αι

  • Τον 6ο αι επιδημίες, φυσικές καταστροφές και πόλεμοι μειώνουν τον πληθυσμό της αυτοκρατορίας. Ωστόσο αρκετές πόλεις επιβιώνουν και μερικές μάλιστα ακμάζουν
  • Οι αστικές δραστηριότητες περιορίζονται
  • Το εξωτερικό εμπόριο
-          στην Ανατολή  περιορίζεται – οι Άραβες ελέγχουν τους χερσαίους εμπορικούς δρόμους  και τα λιμάνια της Ανατολής – επιβάλλουν υψηλούς τελωνειακούς δασμούς
-          Στη Δύση μειώνεται στο ελάχιστο – ο θαλάσσιες μεταφορές εξαιρετικά δύσκολες λόγω της πειρατείας
8ος – 9ος αι
-          Αύξηση πληθυσμού
-          Εμπόριο και οικονομία αρχίζουν να ανακάμπτουν
-          Τολμηρά δημοσιονομικά μέτρα από το Νικηφόρο τον Α’ ( «κακώσεις» )
1. Ακύρωση φοροαπαλλαγών και εγγραφή σε φορολογικούς καταλόγους
2. Επιβολή καπνικού φόρου στους παροίκους των μονών και των ναών  και στα φιλανθρωπικά ιδρύματα
3. Συλλογική ευθύνη της κοινότητας για την καταβολή φόρων
( αλληλέγγυον )
4. Απαγόρευση τοκογλυφίας
5. Δημιουργία κλήρων και για τους ναύτες – στρατιώτες
6. Υποχρέωση πλοιοκτητών να δανείζονται από το κράτος με υψηλό επιτόκιο
Β. ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Η στρατιωτικοποίηση της βυζαντινής κοινωνίας εκφράζεται με :

  • Την εμφάνιση οικογενειακών επωνύμων, που χαρακτηρίζουν μεγάλες στρατιωτικές οικογένειες
  • Την ανέγερση πόλεων – κάστρων
  • Τη βαθμιαία επέκταση του θεσμού των θεμάτων με τη δημιουργία νέων
( και ναυτικών)  και τη διαίρεση παλαιότερων σε μικρότερα
Γ’ ΕΠΟΙΚΙΣΜΟΙ

  • Πρόβλημα για το Βυζάντιο η εγκατάσταση μεγάλου αριθμού Σλάβων στις ευρωπαϊκές επαρχίες. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με συγκροτημένη εποικιστική πολιτική :
Βυζαντινοί κάτοικοι από τη Μ. Ασία μεταφέρονται σε σλαβηνίες, για να ενισχύσουν την εκεί παρουσία των Βυζαντινών και αντίστροφα Σλάβοι μεταφέρονται κυρίως στη Μ.Ασία

  • Από τα τέλη του 8ου αι οι Σλάβοι σταδιακά ενσωματώνονται και αφομοιώνονται
Δ’ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΣΛΑΒΟΥ

  • Εκδηλώνεται τον 8ο αι στη Μ. Ασία στα χρόνια του Μιχαήλ Β’. Ο Θωμάς Σλάβος εμφανίζεται ως προστάτης των φτωχών και υπόσχεται φοροαπαλλαγές
  • Ο Θωμάς στέφεται αυτοκράτορας από τον Πατριάρχη Αντιόχειας
  • Η αναταραχή μεταδίδεται γρήγορα σε στρατό και στόλο. Μόνο τα 2 από τα 6 θέματα μένουν πιστά στον αυτοκράτορα
  • Ο Θωμάς πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη, αλλά τελικά αναγκάζεται να λύσει την πολιορκία, συλλαμβάνεται και θανατώνεται
  • Το κίνημα λιγότερο κοινωνική επανάσταση και περισσότερο εμφύλιος πόλεμος για τη διεκδίκηση του θρόνου και σύγκρουση μεταξύ κεντρικής εξουσίας και επαρχιών

ΣΛΑΒΟΙ ΚΑΙ ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ

Α. ΣΚΛΑΒΗΝΙΕΣ

  • Μόνιμες εγκαταστάσεις Σλάβων στη Βαλκανική χερσόνησο
  • Στο χώρο του Βυζαντίου οι σκλαβηνίες αρχικά ημιαυτόνομες αυτόνομες νησίδες, πλήρωναν φόρο υποτέλειας στο Βυζάντιο
  • Από τις σκλαβηνές στα βορειοδυτικά της Βαλκανικής θα προκύψουν τον 9ο αι τα κρατίδια των Σλάβων και των Κροατών – η ύπαρξη τους θα διευκολύνει τον εκχριστιανισμό των δύο λαών
  • Οι σκλαβηνίες στα νότια της χερσονήσου ενσωματώνονται σταδιακά στο βυζαντινό κράτος
Β. ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ

  • Τον 7ο αι ιδρύεται το κράτος των Βουλγάρων – νικούν το βυζαντινό στρατό και  κατακτούν τα εδάφη μεταξύ Αίμου, Δούναβη και Ευξείνου Πόντου
  • Το βυζάντιο αναγκάζεται να αποδεχτεί τη νέα κατάσταση – η διείσδυση Σλάβων στην περιοχή την έχει αποσπάσει ουσιαστικά από τον έλεγχο του Βυζαντίου
  • Κατά περιόδους Βυζαντινοί και Βούλγαροι συμμαχούν
  • Τον 8ο αι ο Κωνσταντίνος ο Ε’ προσπαθεί να καταλύσει το βουλγαρικό κράτος εκμεταλλευόμενος την εσωτερική κρίση που αντιμετωπίζει λόγω της σύγκρουσης της φιλοβυζαντινής με την αντιβυζαντινή μερίδα. Το Βυζάντιο επικρατεί και αποκαθιστά την υπεροχή του – δεν καταφέρνει όμως να καταλύσει το βουλγαρικό κράτος
Κρούμος
9ος αι – το κράτος του πλέον ισχυρό  -συγκρούεται με τον Νικηφόρο Α’ και τον συντρίβει. Ο αυτοκράτορας νεκρός στο πεδίο της μάχης. Ο Κρούμος προελαύνει μέχρι την Κωνσταντινούπολη – ο ξαφνικός θάνατός του όμως απαλλάσσει το Βυζάντιο από ένα επικίνδυνο εχθρό – ο διάδοχός του υπογράφει 30ετή συνθήκη ειρήνης
Οργάνωση του βουλγαρικού κράτους

  • Δύο φυλετικά στοιχεία : οι  πρωτοβούλγαροι και οι Σλάβοι
  • Την πολιτική του κράτους καθορίζουν ο χάνος και ο πρωτοβουλγαρική αριστοκρατία, ενώ οι Σλάβοι ηγέτες των σκλαβηνιών έχουν  ως ένα βαθμό αυτονομία
  • Τον 9ο αι αποδυναμώνονται ο Σλάβοι ηγεμόνες και ενισχύεται η κεντρική εξουσία
  • Οι Βούλγαροι εκσλαβίζονται λόγω της αριθμητικής υπεροχής των Σλάβων – αποκτούν εθνική ομοιογένεια
ΤΟ ΦΡΑΓΚΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΥΠΟ ΤΙΣ ΔΥΝΑΣΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΡΟΒΙΓΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΑΡΟΛΙΔΩΝ
Α. Η εποχή των Μεροβιγγείων και η κρίση του Φραγκικού κράτους

  • Το βασίλειο των Φράγκων ιδρύεται στα τέλη του 5ου αι από το γενάρχη της δυναστείας των Μεροβιγγείων και γίνεται το ισχυρότερο κράτος στη Δύση
  • Λόγω της ανικανότητας των διαδόχων παρακμάζει οικονομικά και πολιτιστικά και διασπάται
  • Στα τέλη του 7ου αι η κατάσταση σε αδιέξοδο, μόνος σταθερός παράγοντας η Εκκλησία
Β. Ο Κάρολος και η ακμή της φραγκικής δύναμης

  • Ο αυλάρχης Κάρολος Μαρτέλ καταφέρνει να αναχαιτίσει τους ‘Άραβες στο Πουατιέ της Γαλλίας – το αξίωμα του αυλάρχη αποκτά αυξημένο κύρος
  • Αναλαμβάνει την εξουσία και γίνεται ιδρυτής της δυναστείας των Καρολιδών
  • Ο γιος του Καρόλου , Πιπίνος, στέφεται αυτοκράτορας από τον Πάπα και ως αντάλλαγμα του δωρίζει την περιοχή από τη Ραβένα μέχρι τη Ρώμη – ίδρυση παπικού κράτους
  • Ο διάδοχος του Πιπίνου Κάρολος ο Μέγας ( Καρλομάγνος ) επεκτείνει τα σύνορα του κράτους  στο μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης
  • Ο Καρλομάγνος οργανώνει διοικητικά το κράτος του σε 200 κομητείες,  ενεργοποιεί το θεσμό των βασιλικών απεσταλμένων με σκοπό να ελέγχει την εφαρμογή των διαταγμάτων του και προβαίνει σε εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις
Γ’ Το πρόβλημα των δύο αυτοκρατοριών

  • Ο Κάρολος καταλύει το κράτος των Λογγοβάρδων
  • Το Βυζάντιο προσπαθεί να προσεγγίσει διπλωματικά τον Κάρολο, αλλά οι σχέσεις τους οδηγούνται  σε ρήξη
  • Χριστούγεννα του 800 : ο Πάπας στέφει τον Κάρολο αυτοκράτορα του ρωμαϊκού κράτους
  • Το Βυζάντιο σκανδαλίζεται – θεωρεί τη στέψη του Καρόλου σφετερισμό των νομίμων δικαιωμάτων του στη ρωμαϊκή κληρονομιά
  • Τελικά, και ενώ το Βυζάντιο αναμένει την επίθεσή του, ο Κάρολος παίρνει διπλωματικές πρωτοβουλίες και εξομαλύνει τις σχέσεις του με το Βυζάντιο
  • Η πολιτιστική και θρησκευτική διάσταση μεταξύ Ανατολής και Δύσης γίνεται και πολιτική
Δ’ Η διάσπαση της αυτοκρατορίας του Καρόλου

  • Μετά το θάνατο του Καρόλου η διοικητική εν΄΄οτητα του κράτους κλονίζεται
  • Τελικά με τη συνθήκη του Βερντέν η αυτοκρατορία διασπάται σε τρία μέρη, από τα οποία προκύπτουν τα σημερινά κράτη της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ
ΠΡΟΟΙΜΙΟ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Α. Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων

  • Στη Ρωσία :μετά από μια επίθεση των Ρώσων στην Κωνσταντινούπολη οργανώνεται ιεραποστολή στη χώρα – πρώτα σπέρματα χριστιανισμού
  •  Στη Μοραβία ( περιελάμβανε περιοχές της σημερινής Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ). Μετά από πρόσκληση του ηγεμόνα της χώρας οι αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος αναλαμβάνουν τον εκχριστιανισμό της χώρας. Ο Κύριλλος επινοεί  το γλαγολιτικό που στηρίζεται στο ελληνικό και μεταφράζει την Αγία γραφή στα Σλαβονικά. Οι διάδοχοι των δύο ιεραποστόλων εκδιώκονται από τη χώρα και τελικά η Εκκλησία της χώρας περνά στον έλεγχο της Ρώμης – ο βυζαντινός πολιτισμός όμως έχει προλάβει να  ριζώσει βαθιά.
  • Στη Βουλγαρία : αρχικά οι Βούλγαροι ζητούν ιεραποστολή από τη Ρώμη, αλλά οι βυζαντινοί κινούμενοι αστραπιαία  αποκλείουν τα σύνορα της Βουλγαρίας – ο Βούλγαρος ηγεμόνας υποχωρεί και μάλιστα βαπτίζεται χριστιανός
Σημείωση : Η ιεραποστολική δράση αυτής της περιόδου χαρακτηρίζεται από τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας με σκοπό  την επιρροή τους πάνω σε άλλες χώρες
Β. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο Εκκλησιών – Το Πρώτο Σχίσμα

  • Μετά το βάπτισμα του Βούλγαρου ηγεμόνα  ο Πατριάρχης Φώτιος οργανώνει την Εκκλησία της Βουλγαρίας
  • Αντίδραση από τους βούλγαρους ευγενείς-συντρίβεται από τον ηγεμόνα της χώρας  Βόρη – η ανάθεση όμως του επισκοπικού θρόνου της Βουλγαρίας σε Έλληνα απογοητεύει το Βόρη  – αποτυχημένη προσπάθεια για δημιουργία αυτόνομης βουλγαρικής εκκλησίας με τη βοήθεια του Πάπα– στροφή προς τη Δύση
  • Με αφορμή το βουλγαρικό ζήτημα ο Πατριάρχης κατηγορεί τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία κυρίως για το filioque ( «και εκ του Υιού εκπορευόμενον» ), ο Πάπας αναθεματίζεται – Α’ Σχίσμα
  • Η Βουλγαρική Εκκλησία εντάσσεται τελικά στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου

ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Α. Ανώτερη Αριστοκρατία

  • Η σύνθεση της κυρίαρχης τάξης από τον 8ο αι μετασχηματίζεται – το κράτος προσπαθεί να αντικαταστήσει τους μεγαλογαιοκτήμονες με μια παλατιανή αριστοκρατία
  • Οι μεγαλογαιοκτήμονες προσπαθούν να ενταχθούν σ’αυτήν την υψηλά αμειβόμενη αριστοκρατία – η αριστοκρατία της γης  και η αριστοκρατία των αξιωμάτων συνδέονται με επιγαμίες – τελικά η ανώτερη τάξη ενοποιείται – κυριαρχούν οι βασιλικοί : μέλη της ανώτερης αριστοκρατίας που μονοπωλούν τα ανώτερα στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα
  • Οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος περνούν σταδιακά στον έλεγχο των Δυνατών
Β. Μεσαία Ταξη :

  • Στη διάρκεια του 10ου και του 11ου αιώνα διαμορφώνεται εμποροβιοτεχνική τάξη, που συντελεί αποφασιστικά στην ευημερία του κράτους
  • Αποτελείται από τολμηρούς μεγαλέμπορους που επιχειρούν μακρινά ταξίδια – εξασφαλίζουν μεγάλα κέρδη και κερδίζουν συμμετοχή στην εξουσία: συμμετέχουν στη Σύγκλητο και αποκτούν λόγο στην ενθρόνιση ή εκθρόνιση αυτοκράτορα
Γ. Η κοινωνία του χωριού και η πάλη των Δυνατών

  • Το βυζαντινό χωρίο συγκροτείται από τον ιερέα, τους Δυνατούς, τους ελεύθερους μικροϊδιοκτήτες και τους δούλους.
  • Από τα τέλη του 8ου αι οι κοινωνικές αντιθέσεις εντείνονται – διαμορφώνεται μια νέα αριστοκρατία που πλουτίζει ταχύτατα
  • Οι μικροκαλλιεργητές υπερφορτωμένοι από φόρους προτιμούν να παραχωρήσουν τα κτήματά τους και να μετατραπούν σε παροίκους των Δυνατών
  • Ο φόρος των γεωργών που εγκαταλείπουν τη γη βαρύνει  τους γείτονες, οι οποίοι αναγκάζονται επίσης να εγκαταλείψουν τη γη τους ανίκανοι να πληρώσουν και τους νέους φόρους
  • Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες προσπαθούν με σειρά μέτρων να χαλινα-γωγήσουν τους Δυνατούς και να προστατεύσουν τους μικροκαλλιεργητές, στους οποίους στηρίζεται το κράτος
  • Σημαντικότερο μέτρο το «αλληλέγγυον» – οι εύποροι κάτοικοι του χωρίου επωμίζονται τους φόρους όσων αδυνατούν να πληρώσουν

 





Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Α. Η βυζαντινή διπλωματία

  • Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα
  • Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας

  • Συχνές αποστολές πρέσβεων
  • Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα ) στους ξένους ηγεμόνες
  • Συμμαχίες ( συχνά με επιγαμίες )
  • Εμπορικές συνθήκες
  • Εκχριστιανισμός : η πιο σημαντική και η πιο αποτελεσματική μέθοδος

  • Η εξωτερική πολιτική χαράσσεται από τον αυτοκράτορα, στενός συνεργάτης του ο Λογοθέτης του δρόμου ( υπεύθυνος για την υποδοχή ξένων πρεσβευτών, τον ορισμό των μελών της βυζαντινής διπλωματίας κλπ )
Β. Οι σχέσεις με τους Άραβες

  • Αρχές 10ου αι άλωση Θεσσαλονίκης από τους Άραβες
  • Μέσα 10ου αι : ο βυζαντινός στρατηγός Ιωάννης Κουρκούας κταλαμβάνει την Έδεσσα της Συρίας και ανακτά το «Ιερόν Μανδήλιον»
  • Ανάκτηση Κρήτης και Κύπρου – περιορισμός της πειρατικής δραστηριότητας του πειρατικού στόλου
  • Οι στρατηγοί αυτοκράτορες Ιωάννης Τζιμισκής και Νικηφόρος Φωκάς επεκτείνουν και πάλι τα σύνορα του κράτους ως τη Συρία και την Παλαιστίνη, ενώ Κιλικία και Συρία προσαρτήθηκαν και πάλι στο Βυζάντιο
  • Οι σχέσεις με τους Άραβες δεν είναι πάντα εχθρικές – κατά καιρούς υπογράφονται συνθήκες ειρήνης που επέτρεπαν την ανταλλαγή αιχμαλώτων, την ανάπτυξη πολιτιστικών επαφών και εμπορικών ανταλλαγών
Γ. Σχέσεις με Βουλγάρους

  • Ο εκχριστιανισμός τους από το Βυζάντιο επηρεάζει την πολιτική και πολιτιστική τους εξέλιξη
  • Ο χάνος Συμεών αποβλέπει στη δημιουργία μιας βουλγαροβυζαντινής αυτοκρατορίας με αυτοκράτορα τον ίδιο
  • Επιχειρεί δύο φορές να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, χωρίς επιτυχία
  • Αυτοαναγορεύεται βασιλεύς των Βουλγάρων και των Ρωμαίων – αλλά οι Βυζαντινοί δεν αναγνωρίζουν ποτέ αυτόν τον τίτλο
  • Ο Πέτρος, διάδοχος του Συμεών συνάπτει ειρήνη με το Βυζάντιο, παντρεύεται την εγγονή του Βυζαντινού αυτοκράτορα και παίρνει τον πολυπόθητο τίτλο βασιλεύς της Βουλγαρίας
  • Ο Σαμουήλ αχιτέκτονας ενός νέου βουλγαρικού κράτος με κέντρο τη βορεοδυτική Μακεδονία – επεκτείνει τα σύνορά του από το Δούναβη μέχρι την κεντρική Ελλάδα
  • Ο Βασίλειος Β’ αναπτύσει αρχικά διπλωματική και έπειτα στρατιωτική δράση: δύο σημαντικές νίκες των Βυζαντινών, στο Σπερχειό και στο Κλειδί
  • Αρχές 11ου αι η Βουλγαρία προσαρτάται στο Βυζάντιο, το οποίο εφαρμόζει πολιτική εντατικού εξελληνισμού

 



ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ -

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΑΣ
Α. Χαρακτηριστικά και εξέλιξη

  • Η κοινωνία του φραγκικού κράτους αγροτική – από την εποχή των Μεροβιγγείων ( – 8ος αι ) οι συνθήκες ανασφάλειας αναγκάζουν τους αδύναμους να αναζητήσουν την προστασία των αρχόντων – δημιουργούνται σχέσεις εξάρτησης
  • Οι άρχοντες ( φεουδάρχες ) παραχωρούν στους υποτελείς τους εκτάσεις γης τα φέουδα και τους παρέχουν προστασία – οι υποτελείς ως αντάλλαγμα προσφέρουν πίστη, υποτέλεια και διάφορες υπηρεσίες  – η παραμέληση των υποχρεώσεων από τη μεριά του υποτελούς συνεπάγεται αφαίρεση του φέουδου= ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
  • Η επίσημη σχέση υποτέλειας μεταξύ ενός φεουδάρχη και ενός υποτελούς γίνεται με την τελετή της περιβολής
Β’. Διαστρωμάτωση της φεουδαρχικής κοινωνίας

  • Επικεφαλής της κοινωνικής πυραμίδας ο βασιλιάς
  • Φεουδάρχες : η  αριστοκρατία αποτελούμενη από τους  υποτελείς του βασιλιά: κόμητες, βαρόνους, μαρκησίους και οι εκκλησιαστικοί άρχοντες
  • Βάση της κοινωνικής πυραμίδας ο λαός, που αποτελείται από :

  • Τους ελεύθερους γεωργούς ( μικροϊδιοκτήτες )
  • Τους δουλοπάροικους : αποτελούν την πλειοψηφία των αγροτών, είναι ισόβια δεμένοι με τη γη, πληρώνουν φόρο στους γαιοκτήμονες και έχουν πολύ περιορισμένα δικαιώματα
  • Τους δούλους : χαρακτηρίζονται «κινητά αντικείμενα»

  • Ο λαός έχει δυσβάστακτες υποχρεώσεις και ζει σε άθλιες συνθήκες
Γ’ Εξέλιξη και επικράτηση του φεουδαρχικού συστήματος

  • Το σύστημα της φεουδαρχίας αναπτύχθηκε τον 8ο αι
  • Σταθμός στην εξέλιξή του ο μεταρρυθμίσεις του Καρλομάγνου
  • Ο στρατός γίνεται φεουδαρχικός – οι φεουδάρχες συμμετέχουν με τους υποτελείς τους και τον οπλισμό τους – παραχωρούνται γαίες και στους βασιλικούς αξιωματούχους
  • Οι φεουδάρχες αποκτούν οικονομική και πολιτική δύναμη σε τοπικό επίπεδο
  • Το 10ο και 11ο αι οι εχθρικές επιδρομές δημιουργούν συνθήκες ανασφάλειας – μοιραία ενισχύεται το φεουδαρχικό σύστημα

 





ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΩΣ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΟΥΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ (1054 – 1204)
Α. Πολιτική αστάθεια και οικονομικά προβλήματα

  • Πολιτική αστάθεια μετά το θάνατο του Βασιλείου Β’ – άλλοτε επιβάλλει αυτοκράτορα η παράταξη των πολιτικών και άλλοτε η στρατιωτική αριστοκρατία
  • Στις πολιτικές εξελίξεις αναμειγνύεται και η Εκκλησία
  • Η πολιτική αστάθεια έχει βαρύτατες συνέπειες και στην οικονομία :

  • Εφαρμόζεται το σύστημα της εκμίσθωσης των φόρων
  • Εντείνεται η εξαγορά των αξιωμάτων
  • Γίνεται περικοπή των στρατιωτικών δαπανών
  • Αυξάνονται οι παροχές στην Αυλή, την Εκκλησία, τους γειτονικούς λαούς

  • Η οικονομία οδηγείται σε πτώχευση
Β. Εξωτερικά προβλήματα. Η μάχη του Ματζικέρτ

  • Η άμυνα του κράτους δέχεται ισχυρό πλήγμα στην Ιταλία και τη Βαλκανική
  • Μεγαλύτερο όμως το πρόβλημα της άμυνας στην Ανατολή: οι Σελτζούκοι Τούρκοι ξεκινούν μια θυελλώδη προέλαση εκμεταλλευόμενοι τη διάσπαση του αραβικού χαλιφάτου
  • Την πορεία στις ανατολικές επαρχίες του κράτους προσπαθεί να ανακόψει ο Ρωμανός Διογένης
  • Η αποφασιστική μάχη στο Ματζικέρτ – πανωλεθρία Βυζαντινών , ο αυτοκράτορας αιχμαλωτίζεται, συνάπτει συνθήκη και ελευθερώνεται
  • Ο Ρωμανός εξοντώνεται από τους πολιτικούς του αντιπάλους μόλις επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη – οι Σελτζούκοι βρίσκουν πρόφαση να ακυρώσουν τη συνθήκη
  • Μέσα σε μια δεκαετία καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας – τραγική απώλεια για τους Βυζαντινούς
Γ’. Άλλα εξωτερικά και εσωτερικά προβλήματα

  • Οι Νορμανδοί καταλαμβάνουν τις τελευταίες βυζαντινές κτήσεις στην Ιταλία
  • Στις ακτές της Αδριατικής και στο Δούναβη η βυζαντινή κυριαρχία κλονίζεται
  • Στο εσωτερικό εντείνεται η οικονομική κρίση
  • Εκτοξεύονται στα ύψη οι τιμές βασικών αγαθών  – ξεσπά αιματηρή λαϊκή εξέγερση
  • Η κρίση αμβλύνεται με την ενθρόνιση του Αλέξιου Α’ Κομνηνού, εκπροσώπου της στρατιωτικής αριστοκρατίας
 
Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ
Α. Διοίκηση

  • Αυξάνεται ο αριθμός των αξιωμάτων  – η διοίκηση γίνεται πιο ευέλικτη
  • Αυξάνεται και ο αριθμός των θεμάτων – μειώνεται η έκταση και η σημασία τους
Β. Οικονομία

  • Κερδοσκοπική πολιτική Αλέξιου Κομνηνού :

  • Νόθευση νομίσματος – οι εισπράξεις του κράτους σε ανόθευτα νομίσματα, οι παροχές σε κίβδηλα
  • Επιπλέον επιβάρυνση φορολογουμένων η υποχρεωτική προσφορά εργασίας
  • Εκμίσθωση της είσπραξης των φόρων σε ιδιώτες – η απληστία τους επιδεινώνει την κατάσταση του λαού, ιδιαίτερα των αγροτών
Γ. Ο στρατός και ο θεσμός της πρόνοιας

  • Ο στρατός στελεχώνεται από προνοιάριους : πολεμιστές στους οποίους παραχωρούνται κτήματα ( πρόνοιες )- με αντάλλαγμα τις στρατιωτικές τους υπηρεσίες.
- Οι προνοιάριοι έφιπποι πολεμιστές, επικεφαλής ομάδας με δύναμη ανάλογη με την έκταση της πρόνοιας.
-  Μαζί με τα κτήματα τους παραχωρούνται και οι  αγρότες που τα καλλιεργούν
- Τα κτήματα ανήκουν στο κράτος – δε μεταβιβάζονται δεν κληρονομούνται.
- Ο θεσμός παρουσιάζει ομοιότητες με τη φεουδαρχία, αλλά τα δύο
συστήματα δεν ταυτίζονται

  • Στα χρόνια των Κομνηνών ο στρατός γίνεται η κυρίαρχη τάξη στο Βυζάντιο και ζει εις βάρος του εξαθλιωμένου πληθυσμού – πολλοί σπεύδουν να καταταγούν
Δ . Προσπάθεια για μεταρρύθμιση

  • Ο Ανδρόνικος  είναι ο μόνος αυτοκράτορας από τους Κομνηνούς που ενδιαφέρεται για τον αγροτικό κόσμο :

  • προσπαθεί να τους υπερασπίσει από τις καταχρήσεις των Δυνατών
  • αγωνίζεται να εξαλείψει τη διαφθορά στη δημόσια διοίκηση

  • Η χρήση ωμής βίας μετατρέπει την εξουσία του σε τυραννία, προκαλεί την αγανάκτηση του λαού και οδηγεί τις προσπάθειές του σε αποτυχία
  • Άλλη αρνητική συνέπεια της πολιτικής του η επιδείνωση των σχέσεων με τη Δύση

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
Α. Ο πληθυσμός και η γεωργία

  • Στα μέσα του 11ου αι στη Δυτική Ευρώπη σημειώνεται επανάσταση στη γεωργία  που εκφράζεται με την αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και με τεχνολογικές καινοτομίες ( τροχοφόρο άροτρο, τετράτροχη άμαξα ), εφαρμόζεται η τριζωνική καλλιέργεια -   ο πληθυσμός εξασφαλίζει περισσότερη και καλύτερης ποιότητας τροφή
Β. Οι πόλεις

  • Ιδρύονται νέες πόλεις, επεκτείνονται παλιότεροι οικισμοί, αναγείρονται φρούρια – οι πόλεις γίνονται εμπορικά ,παραγωγικά και πνευματικά κέντρα.
  • Παρατηρείται επίσης αύξηση του πληθυσμού, ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας  και χρησιμοποίηση του νομίσματος στις συναλλαγές
  • Εφαρμόζεται ο καταμερισμός εργασίας
  • Σημειώνεται αξιόλογη τεχνολογική πρόοδος ( νερόμυλος, ανεμόμυλος )
Γ. Το εμπόριο

  • Το αγροτικό πλεόνασμα διατίθεται στις πόλεις – αναπτύσσεται το εμπόριο
  • Οι εμπορικές δραστηριότητες είναι θαλάσσιες και χερσαίες και έχουν μεγάλη ακτίνα δράσης – επεκτείνονται σε όλη την επικράτεια της χριστιανοσύνης , αλλά και στους μουσουλμανικούς λαούς της Μεσογείου
  • Μεγάλα εμπορικά κέντρα οι ιταλικές πόλεις και στο Βορρά η Βρέμη και η Μπρυζ
  • Αντικείμενα εμπορίου: δούλοι , προϊόντα πολυτελείας και καταναλωτικά αγαθά
  • Από το 12ο αι διαδίδεται ο θεσμός των εμποροπανηγύρεων
Εμφάνιση χρηματοπιστωτικού συστήματος και ίδρυση ναυτικών εταιριών







ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ
Α. ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

  • Η ιδέα των Σταυροφοριών γεννιέται στη Δυτική Ευρώπη τον 11οαι – στηρίζεται σε δύο παράγοντες :
    • Την αναβίωση της παράδοσης του προσκυνήματος στους Αγίους Τόπους
    • τις φημολογούμενες ωμότητες Αράβων και Τούρκων εναντίον των προσκυνητών – δεν επιβεβαιώνονται ιστορικά
    • Η πρωτοβουλία ανήκει στους πάπες – δίνουν στις Σταυροφορίες το χαρακτήρα ιερού πολέμου – στην πραγματικότητα προσπαθούν να ενισχύσουν τη θέση τους απέναντι στους Γερμανούς ηγεμόνες – επιδιώκουν την υποστήριξη των Βυζαντινών αυτοκρατόρων
Β. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

  • Η Α’ Σταυροφορία σε δύο φάσεις : αρχικά σταυροφορία των φτωχών αγροτών – στη συνέχεια σταυροφορία των φεουδαρχών

  • Ο πάπας  Ουρβανός – κηρύσσει ιερό πόλεμο για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων – πολλοί πιστοί ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό : προσπάθεια να εξασφαλίσουν την αιώνια σωτηρία αλλά και την οικονομική σωτηρία κατά την  επίγεια ζωή τους
  • Ανοργάνωτη, λαϊκή σταυροφορία – διασχίζουν λεηλατώντας τις βυζαντινές περιοχές – εξοντώνονται από τους Τούρκους στη Μ. Ασία
  • Ακολουθούν οι φεουδάρχες – μετά από πολλές περιπέτειες καταλαμβάνουν την Ιερουσαλήμ – δημιουργούν σταυροφορικά κρατίδια – αποδεικνύονται προσωρινά
  • Οι στρατιωτικές επιτυχίες των Μουσουλμάνων εναντίον αυτών των κρατιδίων προκαλούν τη Β’ και την Γ’ Σταυροφορία
  • Κατά την Γ’ Σταυροφορία ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος πουλά την Κύπρο στους Φράγκους – εγκαινιάζεται μια περίοδος λατινοκρατίας που διαρκεί τέσσερις αιώνες
Τα αποτελέσματά τους

  • Κανένας από τους Στόχους των Σταυροφόρων δεν επιτυγχάνεται:
    • Η κατάκτηση πρόσκαιρη
    • Αναζωπυρώνεται το μίσος μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων
    • Αυξάνεται η εχθρότητα μεταξύ Βυζαντινών και Λατίνων
    • Οξύνονται οι εθνικοί και  προσωπικοί ανταγωνισμοί
  • Περιορισμένα οικονομικά οφέλη :

  • Ενισχύεται η παρουσία των ιταλικών ναυτικών πόλεων στα λιμάνια της Ανατολής
  • Πλούτισε η Δύση, αλλά όχι οι πρωταγωνιστές των Σταυροφοριών
  • Πολλά τα ανθρώπινα θύματα

  • Η Εκκλησία επίσης χαμένη – τα μοναχικά τάγματα που συμμετέχουν εκτρέπονται σε λεηλασίες και προκαλούν την απογοήτευση και την οργή



Η Δ’ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΑ

  • Όταν εκδηλώνεται η Δ’ Σταυροφορία το Βυζάντιο είναι σε δεινή θέση :
  • Απειλείται από τους Νορμανδούς
  • Έχουν οξυνθεί οι σχέσεις του με τη Βενετία
  • Απειλείται από τα επεκτατικά σχέδια του Ερρίκου Στ΄
  • Αντιμετωπίζει στρατιωτικά, πολιτικά και  οικονομικά προβλήματα
  • Η πρωτοβουλία ανήκει στον πάπα Ιννοκέντιο – αρχηγός των φεουδαρχών ο Βονιφάτιος Μομφερατικός
  • Ο προορισμός ασαφής ( Συρία ή Αίγυπτος ) – διάχυτο όμως το θρησκευτικό συναίσθημα και το ιπποτικό πνεύμα
  • Η Βενετία τόπος συγκέντρωσης – αναλαμβάνει έναντι αμοιβής τη μεταφορά των Σταυροφόρων και τον εφοδιασμό τους με τρόφιμα για ένα χρόνο
  • Ο έκπτωτος αυτοκράτορας Ισαάκιος Άγγελος ζητά τη βοήθεια των Σταυροφόρων για την επάνοδό του στο θρόνο – Ιούνιος 1203: οι Σταυροφόροι έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης
  • Τον Ιούλιο καταλαμβάνουν την Πόλη – ο Ισαάκιος ξανά στο θρόνο
  • Αντίθετα με ότι αναμενόταν οι Σταυροφόροι παραμένουν στην Κωνσταντινούπολη ( έξω από τα τείχη ), για να διαχειμάσουν.
  • Επιβάλλουν βαριά φορολογία και φέρονται αλαζονικά – η αντιπαράθεση οξύνεται, η κατάσταση γίνεται έκρυθμη
  • Τις συνθήκες εκμεταλλεύεται ο Αλέξιος Δούκας Μούρτζουφλος και καταλαμβάνει πραξικοπηματικά το θρόνο.
  • Την Άνοιξη οι Σταυροφόροι συνυπογράφουν τη διανομή των εδαφών της βυζαντινής αυτοκρατορίας και στις 13 Απριλίου 1204 μπαίνουν στην Πόλη.
  • Ο Αλέξιος είχε τραπεί σε φυγή πριν την Άλωση – η Πόλη αφήνεται στις άγριες διαθέσεις των (χριστιανών) εισβολέων
  • Σφαγές και λεηλασίες χωρίς προηγούμενο, πολύτιμα έργα κλέβονται και μεταφέρονται στη Δύση
  • Αρχίζει η μακρά περίοδος της Φραγκοκρατίας – σε ορισμένες περιοχές συνεχίζεται μέχρι το 17ο αι


Η ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑ ΕΠΟΧΗ . Ο ΥΣΤΕΡΟΣ ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ
Εισαγωγή

  • Η ύστερη βυζαντινή περίοδος  διακρίνεται σε δύο επιμέρους περιοδους :

  • Την περίοδο της λατινικής Αυτοκρατορίας ( 1204 – 1261 )
  • Την Παλαιολόγεια περίοδο ( 1261 – 1453 ) – το Βυζάντιο ένα μικρό και ασθενικο κράτος  – μοιραία η κατάλυση από τους Οθωμανούς

  • Η καταστροφή οφείλεται :

  • Στους εμφυλίους πολέμους
  • Στην παρακμή του στρατού
  • Στην κατάρρευση της οικονομίας
  • Στη στάση των Δυτικών
  • Στην επέκταση των Σέρβων
  • Στην ισχύ των Τούρκων

  • Μέσα στην παρακμή γεννιούνται νέες δυνάμεις : η νεοελληνική εθνότητα και η συνείδηση του Νέου  Ελληνισμού
 
ΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

  • Στη θέση της βυζαντινής αυτοκρατορίας ιδρύονται ένα πλήθος κρατών – χωρίζονται σε λατινικά και ελληνικά κράτη :
Α. Λατινικά κράτη

  1. Οι βενετικές κτήσεις : οι Βενετοί παίρνουν τη μερίδα του λέοντος ένα μεγάλο μέρος της πρωτέυουσας και  τα πιο σημαντικά λιμάνια και νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου
  2. Η αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης: οι Βενετοί επιβάλλουν ως αυτοκράτορα το Βαλδουίνο της Φλάνδρας
  3. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης : ιδρύεται από το Βονιφάτιο Μομφερατικό

  • Ιδρύει δύο υποτελή κρατίδια
  • Το δουκάτο της Αθήνας : το 14ο αι στα χέρια των Καταλανών , αργότερα των Φλωρεντινών, λίγο μετά την Άλωση της Πόλης στα χέρια των Τούρκων
  • Το πριγκιπάτο της Αχαϊας : εντελώς δυτικός τρόπος ζωής – κομμάτι της Γαλλίας σε ελληνικό έδαφος
 Ο αυτοκράτορας της Νίκαιας Μιχαήλ Παλαιολόγος αποσπά 4 φρούρια από τους Φράγκους , τα χρησιμοποιεί ως βάση και σταδιακά επεκτείνεται στην Πελοπόννησο – γεννιέται το δεσποτάτο του Μωρέως
   
Β. ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΦΡΑΓΚΟΙ

  • Οι  ομοιότητες του θεσμού της πρόνοιας με το δυτικό φέουδο διευκολύνουν τη λατινική κυριαρχία
  • Οι προνοιάριοι εξασφαλίζουν την κατοχή των κτημάτων τους και υποτάσσονται
  • Ο πληθυσμός αντιστέκεται στους Λατίνους κυρίως για λόγους δογματικών διαφορών
  • Πολλοί Έλληνες ευγενείς καταφεύγουν σε ελεύθερες περιοχές και ιδρύουν δικά τους κράτη
  • Οι  ομοιότητες του θεσμού της πρόνοιας με το δυτικό φέουδο διευκολύνουν τη λατινική κυριαρχία
  • Οι προνοιάριοι εξασφαλίζουν την κατοχή των κτημάτων τους και υποτάσσονται
  • Ο πληθυσμός αντιστέκεται στους Λατίνους κυρίως για λόγους δογματικών διαφορών
  • Πολλοί Έλληνες ευγενείς καταφεύγουν σε ελεύθερες περιοχές και ιδρύουν δικά τους κράτη


Β.  ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΡΑΤΗ



  1.                            I.      Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας

  • Ιδρύεται από τους Μεγάλους Κομνηνούς στη νότια ακτή του Ευξείνου Πόντου
  • Μένει απομονωμένη για 250 χρόνια – δεν ασκεί επίδραση στην τύχη του Βυζαντίου

  1.                         II.      Το κράτος της Ηπείρου

  • Ιδρύεται από το Μιχαήλ Κομνηνό Δούκα
  • Ο Θεόδωρος ο σημαντικότερος αυτοκράτορας – καταλύει το βασίλειο της Θεσσαλονίκης και το ενσωματώνει στο κράτος του
  • Νικιέται από τους Βουλγάρους

  1.                      III.      Η Αυτοκρατορία της Νίκαιας

  • Το κυριότερο από τα ελληνικά κράτη – ιδρύεται από το Θεόδωρο Λάσκαρη – γύρω του συσπειρώνονται οι πιστές στο κράτος δυνάμεις των Βυζαντινών
[Μετά τη φυγή του Αλέξιου Μούρτζουφλου και ενώ οι Σταυροφόροι καταλάμβαναν την Πόλη ο Θεόδωρος στεφόταν αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία ]

  • Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Βατάτζης φρόντισε τη διοίκηση, την κοινωνική πρόνοια, την άμυνα και την αγροτική παραγωγή του κράτους
  • Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος συνήψε συνθήκη με τους Γενουάτες : του πρόσφεραν, με ανταλλάγματα, βοήθεια εναντίον των Βενετών
  • Το 1261 στη διάρκεια της δικής του βασιλείας ο Αλέξιος Στρατηγόπουλος καταλαμβάνει την Κωνσταντινούπολη ( κατά σύμπτωση ο βενετικός στόλος και ο λατινικός στρατός έλειπαν από την Πόλη ) – Ο Μιχαήλ στέφεται αυτοκράτορας στην Αγία Σοφία







ΟΙ ΟΘΩΜΑΝΟΙ ΚΑΙ Η ΡΑΓΔΑΙΑ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΟΥΣ
                                                          
Α. Η κατάκτηση της Μ. Ασίας

  • Οι Οθωμανοί Τούρκοι νομάδες από την Κεντρική Ασία – εγκαθίστανται κοντά στην Προύσα – προσελκύουν μισθοφόρους και καλλιεργητές που πυκνώνουν τις τάξεις τους – σύντομα την καταλαμβάνουν
  • Η διάλυση των ακριτικών σωμάτων διευκολύνει τη ραγδαία προέλαση τους
Β. Η οργάνωση του κράτους

  • Ιδρυτής του κράτους ο Οσμάν –  κράτος του Οσμάν ή Οθωμανικό κράτος
  • Το κράτος έχει στρατιωτική οργάνωση – αρχικά στηρίζεται στους γαζήδες
( φανατικοί μαχητές της πίστης )

  • Από φυλετικές ορδές σε οργανωμένο κράτος κυρίως χάρις στις προσπάθειες των σουλτάνων Ορχάν  ( ο πρώτος σουλτάνος ) και Μουράτ Α’
  • Η κατάληψη της Νίκαιας και της Νικομήδειας εξασφαλίζει στους Οθωμανούς σημαντικά αστικά κέντρα και τον απόλυτο έλεγχο της Βιθυνίας
  • Η σχετική θρησκευτική ανεκτικότητα προς τους χριστιανικούς αγροτικούς πληθυσμούς περιορίζει τις αντιδράσεις και διευκολύνει την επικράτησή τους
  • Το κράτος παραχωρεί τιμάρια στους ιππείς του – αντίβαρο  στο σώμα των ιππέων το σώμα των γενίτσαρων – προέρχεται κυρίως από το παιδομάζωμα
Γ. Η οθωμανική προέλαση στα Βαλκάνια – Το Βυζάντιο υποτελές

  • Η αυτοκρατορία σε απελπιστική κατάσταση γιατί :

  • Έχει ακρωτηριαστεί εδαφικά
  • Έχει καταρρεύσει οικονομικά – όλες οι πηγές εισόδων έχουν εξαντληθεί – το νόμισμα έχει υποτιμηθεί –
  • Το διοικητικό σύστημα σε πλήρη διάλυση

  • Οι Τούρκοι καταλαμβάνουν την Καλλίπολη – πανικός στη Βασιλεύουσα
  • Η Θράκη καταλαμβάνεται σταδιακά – η Αδριανούπολη πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους
  • Οι Σέρβοι αναγκάζονται να αναγνωρίσουν την κυριαρχία του Σουλτάνου – η αποφασιστική μάχη στο Κοσσυφοπέδιο – με τους Σέρβους συμμαχούν και άλλοι βαλκανικοί λαοί – οι Τούρκοι βγαίνουν νικητές – γίνονται κύριοι των Βαλκανίων
  • Το Βυζάντιο φόρου υποτελές στο Σουλτάνο
  • Ο Σουλτάνος πιέζει ασφυκτικά το Βυζάντιο και ελέγχει απόλυτα τη διαδοχή στο θρόνο
  • 1393 : ο Βαγιαζήτ ξεκινά 8χρονη πολιορκία για την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης – χωρίς επιτυχία









Η  ΑΛΩΣΗ  ΤΗΣ   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ


Α. Αναζήτηση βοήθειας στη Δύση

  • Μπροστά στην προέλαση των Τούρκων ο Μανουήλ Παλαιολόγος ταξιδεύει στην Ευρώπη για να ζητήσει βοήθεια – γίνεται δεκτός με σεβασμό και προκαλεί θαυμασμό – δεν πετυχαίνει όμως ουσιαστική βοήθεια
  • Η ήττα των Τούρκων από τους Μογγόλους του Ταμερλάνου δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στο Σουλτάνο – απαλλάσσει το Βυζάντιο από τη φόρου υποτέλεια και του δίνει παράταση ζωής για άλλο μισό αιώνα
  • Ο κίνδυνος αναβιώνει με το Μουράτ Β’ – συστηματική πολιορκία της Κωνσταντινούπολης – σώζεται για μία ακόμα φορά χάρη στα τείχη της
  • Οι Τούρκοι εισβάλλουν στην Πελοπόννησο και την κάνουν φόρου υποτελή
  • Τελευταία προσπάθεια από τον Ιωάννη Παλαιολόγο – στη Σύνοδο Φερράρας – Φλωρεντίας δέχεται την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Καθολική Εκκλησία – ο λαός του Βυζαντίου αρνείται να το δεχτεί – τους χωρίζει βαθύ μίσος
  • Πρόσκαιρα προβλήματα των Τούρκων με τους ηγεμόνες της Αλβανίας και της Τρανσυλβανίας – μια Σταυροφορία των Δυτικών εναντίον τους αποτυγχάνει
Β. Η Άλωση

  • Από τα δραματικότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας
  • Οι Τούρκοι αφοσιώνονται στην πολιορκία της Πόλης
  • Προπαρασκευαστικές ενέργειες :

  • χτίζουν τείχος στην ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου ( Ρούμελη – Χισάρ) για να αποκόψουν την πρωτεύουσα από τις περιοχές που την προμήθευαν σιτηρά
  • Εισβάλλουν στην Πελοπόννησο για να αποκλείσουν την περίπτωση βοήθειας από Δεσπότη του Μορέως

  • Αρχίζει η συστηματική πολιορκία – την υπερασπίζεται ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’  Παλαιολόγος
  • Υπεροπλία των Τούρκων, αναλογία  10 : 1
  • Ισχνή και ανεπαρκής η βοήθεια της Δύσης
  • Γενική επίθεση στις 29 Μαΐου 1453 – η Πόλη στα χέρια των Τούρκων
  • Ακολουθούν φοβερές λεηλασίες και σφαγές
  • Επιταχύνεται η πτώση και των τελευταίων ελεύθερων πόλεων – τελευταία πέφτει η Τραπεζούντα
  • Τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Γ. Το Βυζάντιο μετά την Άλωση

  • Το Βυζάντιο παύει να υπάρχει, αλλά η πνευματική του παράδοση συνεχίζεται
  • Συντελεί στην διατήρηση της πνευματικής ταυτότητας των
Βαλκανίων

  • Ο τσάρος παντρεύεται την ανιψιά του τελευταίου αυτοκράτορα – αυτοανακηρύσσεται κληρονόμος των πνευματικών παραδόσεων και των πολιτικών ιδεών του Βυζαντίου – υιοθετεί το δικέφαλο αετό και εισάγει στη Μόσχα το βυζαντινό τελετουργικό – η Μόσχα αποκαλείται Τρίτη Ρώμη
  • Στα χρόνια της Αναγέννησης η Δυτική Ευρώπη έρχεται σε επαφή με τον κλασσικό ελληνικό πολιτισμό μέσω του Βυζαντίου

πηγή :Σελίδες εκπαίδευσης
 

Γ΄Λυκείου 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου